februari 2018

Aan de Minister van OCW                                               

Mevrouw Mr. Drs. I.K. van Engelshoven

Rijnstraat 50

2515 XP Den Haag

Amersfoort, 26 februari 2018

Betreft : behoud fiscale aftrek onderhoudskosten rijksmonumenten

Excellentie,

Mede namens vele tienduizenden particuliere eigenaren van rijksmonumenten ( woonhuizen, buitenplaatsen en boerderijen ) in Nederland wend ik me – namens de Vereniging Bewoond Bewaard, de Vereniging Particuliere Historische Buitenplaatsen en de Stichting Agrarisch Erfgoed Nederland – tot u met het volgende.

Tijdens de behandeling van het Belastingplan 2017 was de monumentenaftrek een belangrijk onderwerp. Aan dit onderwerp is de nodige aandacht besteed in de media ( Eén Vandaag, Nieuwsuur, de Telegraaf ). Terecht is de Tweede Kamer niet akkoord gegaan met het voorstel van de toenmalige Minister van OCW en heeft de Kamer deze Minister gedwongen het voorstel minimaal aan te houden. Met name de huidige regeringsfracties van de VVD, D’66, CDA en CU waren uiterst kritisch over de voorstellen, waardoor de eigenaren van ruim 40.000 rijksmonumenten zwaar getroffen dreigden te worden. Die kritische houding wordt het best geïllustreerd met de enthousiaste bedankbrief van een lid van de fractie van D’66, gericht aan hen die protest aantekenden. Graag verwijs ik daarvoor naar bijlage 1. Soortgelijke reacties ontvingen we overigens ook van andere fracties.

De Tweede Kamer heeft daarbij de volgende argumenten gebruikt, o.a. gebaseerd op de meest recente evaluatie van PricewaterhouseCoopers ( 2009 ). Deze argumentatie is nog steeds actueel en relevant :

1. Rijksmonumenten, welke worden bewoond alsmede de daarbij eveneens beschermde tuin – en of parkaanleg zijn een belangrijk onderdeel van ons cultureel erfgoed. Deze rijksmonumenten dragen in belangrijke mate bij aan de kwaliteit van zowel onze historische binnensteden als belangrijke delen van het buitengebied. Dit wordt alom erkend als een belangrijk publiek goed. Eigenaren van rode en groene rijksmonumenten dragen de hoge kosten van instandhouding en onderhoud, welke veel substantiëler en omvangrijker zijn dan voor het niet-beschermde rode en groene erfgoed. Daarom heeft de wetgever het al meer dan 50 jaar belangrijk geacht dat een deel van deze kosten (80 % ) fiscaal aftrekbaar is. Nog steeds is het een feit, dat de fiscale aftrek toen werd ingevoerd, mede als compensatie voor de beperking van het eigendomsrecht, die de aanwijzing als rijksmonument met zich meebrengt. Aan die realiteit is niets veranderd.

2. Uit voornoemde PWC – evaluatie blijkt, dat de regeling niet alleen effectief is, maar tevens doelmatig in de uitvoering ; de uitvoeringskosten voor de Belastingdienst en de administratieve lasten voor de gebruiker zijn beneden-gemiddeld laag. Sterker nog, de onafhankelijke onderzoekers concluderen, dat het niet aannemelijk is, dat andere instrumenten doelmatiger zijn. In tegenstelling tot andere evaluaties is bij deze evaluatie niet geconstateerd, dat de regeling kwetsbaar is voor misbruik. Menige evaluatie van fiscale regelingen is een stuk kritischer, denk aan de evaluatie van de giftenaftrek of de Milieu-investeringsaftrek /Vamil.

3. Bij het Ministerie van OCW bestaat kennelijk de indruk, dat een eigen subsidieregeling beter is dan de huidige fiscale aftrekregeling voor de monumenteneigenaar. Blijkbaar is men daar van mening, dat men beter voor de eigenaren van rijksmonumenten kan bepalen en beslissen dan deze eigenaren zelf. Uit het feit, dat het merendeel ( ruim 90 % ) van de rijksmonumenten in redelijk tot goede staat verkeert, mag geconcludeerd worden, dat de monumenteneigenaar prima zelf kan bepalen welk instandhoudingsmaatregelen voor hun rode en groene rijksmonumenten het meest noodzakelijk zijn. Gegeven het feit, dat de monumenteneigenaar netto altijd minimaal 60 % van de kosten van het onderhoud en de instandhouding betaalt, kunt u er zeker van zijn, dat de burger uiterst effectief en efficiënt opereert. Ook vanuit dit perspectief is een subsidieregeling – die ook nog leidt tot een lastenverzwaring waar het gaat om de uitvoering van de regeling – niet echt heel gelukkig gekozen en niet zinvol.

Tijdens het debat over de cultuurbegroting op 13 november 2017 kwam de vraag aan de orde of de particuliere monumentenaftrek blijft of dat het een subsidieregeling wordt. De Minister van OCW heeft in dat debat aangegeven, dat overwogen wordt om er een subsidieregeling van te maken en dat de animo hiervoor mogelijk zou worden vergroot door een aanpassing van de belastingtarieven. Zeer onlangs heeft de Minister aan belanghebbenden in het veld aangegeven overleg hierover te voeren met de Staatssecretaris van Financiën. Dat – volgens het regeerakkoord – de belastingtarieven de komende jaren zullen worden aangepast, is voor ons geen argument om de fiscale aftrek om te zetten naar een subsidieregeling. De fiscale aftrek heeft namelijk een aantal kenmerken, die met een subsidieregeling niet of nauwelijks te ondervangen zijn.

In 2017 zijn de krachten van de hiervoor genoemde twee verenigingen ( de Vereniging Bewoond Bewaard en de Vereniging Particuliere Historische Buitenplaatsen ) en de Stichting Agrarisch Erfgoed Nederland gebundeld in de Federatie Particuliere Monumenteneigenaren. Oogmerk van de gezamenlijke inzet is om een stem te geven aan alle particuliere monumenteneigenaren van rood en groen erfgoed. De federatie spant zich in om te voorkomen, dat door wijzigende regelgeving tijdens het kabinet Rutte III een additionele financiële belasting ontstaat voor particuliere monumenteneigenaren. Het belangrijkste pijnpunt voor een monumenteneigenaar is, dat bij het indienen van een subsidieaanvraag tevoren geen zekerheid bestaat op verkrijging van een subsidie vanwege bijvoorbeeld een uitgeput budget. Daarentegen weet een monumenteneigenaar, die onderhoud laat uitvoeren en de nota indient bij de belastingdienst, met zekerheid dat hij de fiscale aftrek tegemoet kan zien. Daarnaast kent de fiscale aftrek geen maximumbedrag en is er de mogelijkheid om naast onderhoudskosten ook restauratieve ingrepen ( = instandhouding ) onder de aftrek te brengen. Tenslotte is er de mogelijkheid op basis van de fiscaal aftrekbare kosten een lening af te sluiten bij het Restauratiefonds. 

In het regeerakkoord staat “Particuliere monumentenbezitters blijven financieel gesteund worden”. Voor particuliere monumenteneigenaren is en blijft van belang, dat de regeling is gebaseerd op snelheid, eenvoud en bovenal op de juist beschreven zekerheid. Deze uitgangspunten gelden ook voor de huidige regeling van de fiscale aftrekbaarheid, maar in het geheel niet voor een subsidieregeling, zoals OCW deze voor ogen heeft. Het is onze krachtige opvatting, dat OCW zich met een subsidieregeling begeeft op een ondoelmatig en dus heilloos pad. Wij zijn van mening, dat de stimulans om een monument in goede staat te houden op deze wijze wordt weggenomen, maar ook dat de rijksoverheid na meer dan 50 jaar een betrouwbare partner te zijn geweest, zich aan die betrouwbaarheid gaat onttrekken.

Indien u anders denkt over de inhoud van deze brief, gaan wij graag het gesprek met u aan. Ditzelfde geldt voor Staatssecretaris van Financiën, die ik tevens een brief stuurde.

Een kopie van deze brief sturen we te zelfder tijd naar de Vaste commissies voor OCW en FIN, in het bijzonder naar woordvoerders cultuur & fiscale zaken in de Tweede Kamer ; tevens sturen we een kopie naar het Restauratiefonds, het Tuin-historisch Genootschap Cascade, de Bond van Belastingbetalers, de Vereniging Eigen Huis, de Federatie Particulier Grondbezit, de Federatie van Grote Monumentengemeenten, de Vereniging Nederlandse Gemeenten en het Interprovinciaal Overleg.

Met de meeste hoogachting en vriendelijk groetend,

Federatie van Particuliere Monumenteneigenaren ( FPMe ) : 

• Vereniging Bewoond Bewaard ;
• Vereniging Particuliere Historische Buitenplaatsen ;
• Stichting Agrarisch Erfgoed Nederland ;

Voorzitter,

Drs. Eduard Haaksman MA

M : 06 – 51062614

E : haaksman@home.nl

Bijlage : brief van Steven van Weijenberg – fractie D’66 – najaar 2016.