Amsterdam 16-02-2015.
Geachte leden van Vaste Commissie van OCW,
Op 3 februari heeft de Koninklijke Nederlands Oudheidkundige Bond een brief gestuurd naar de leden van de Vaste Commissie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap waarin gepleit wordt voor het opnemen van een actieve Instandhoudingsplicht in de op 23 februari a.s. te behandelen Erfgoedwet.
De instandhoudingsplicht wordt al 100 jaar door de Koninklijke Nederlands Oudheidkundige Bond (KNOB) bepleit. Ook de vereniging Bewoond Bewaard maakt zich zorgen over de Instandhouding van monumenten, maar is van mening dat de problemen niet met een instandhoudingsplicht moeten of kunnen worden opgelost.
Volgens de huidige wetgeving mogen monumenten niet beschadigd, vernield of (zonder vergunning) worden gewijzigd. De overheid kan dus optreden wanneer een monument wordt gewijzigd zonder vergunning. Maar ook kan worden opgetreden wanneer er sprake is van verwaarlozing waardoor het voortbestaan van het monument in gevaar komt. Denk aan gebroken beglazingen, ramen en deuren die niet sluiten, gaten in dakgoten en hemelwaterafvoeren. De mogelijkheid om dit instrumentarium te gebruiken is in jurisprudentie bevestigd. Dat gemeenten niet altijd gelijk krijgen ligt aan het feit dat zij te laat of niet optreden (en soms een combinatie van die twee).
Het probleem is niet het ontbreken van het instrumentarium, maar een gebrek aan capaciteit (of de wil) om ook daadwerkelijk te handhaven. Er is een gebrek aan monumentenambtenaren die snel en adequaat reageren op meldingen van inwoners dat er weer ongeoorloofd wordt verbouwd, dat er snel in de container gekeken moet worden wat daar allemaal ligt. Monumentenambtenaren moeten de wijk in, hun ogen en oren de kost geven, hier en daar een praatje maken om te zien hoe het gaat. Als er signalen zijn dat het onderhoud achteruit gaat poolshoogte nemen: wat zijn de problemen, hoe kunnen die worden opgelost, kan de gemeente helpen. Een instandhoudingsdialoog, dat beter past in deze tijd dan de instandhoudingsplicht en er mogen betere en duurzamere oplossingen van worden verwacht. De invoering van een instandhoudingsplicht levert aanzienlijk minder resultaat op dan het heroverwegen van bezuinigingen op monumentenamtenaren.
Daar waar sprake is van onwil, van opzettelijke verwaarlozing en het gesprek mogelijk is kan de gemeente het bestaande instrumentarium inzetten. Dat is ook het standpunt van de minister en daar sluiten wij ons graag bij aan.
Nel Viersen, voorzitter bewoond Bewaard