Aan de Minister van OCW                                               

Mevrouw Mr. Drs. I.K. van Engelshoven

Rijnstraat 50

2515 XP Den Haag

Amersfoort, 26 februari 2018

Betreft : behoud fiscale aftrek onderhoudskosten rijksmonumenten

Excellentie,

Mede namens vele tienduizenden particuliere eigenaren van rijksmonumenten ( woonhuizen, buitenplaatsen en boerderijen ) in Nederland wend ik me – namens de Vereniging Bewoond Bewaard, de Vereniging Particuliere Historische Buitenplaatsen en de Stichting Agrarisch Erfgoed Nederland – tot u met het volgende.

Tijdens de behandeling van het Belastingplan 2017 was de monumentenaftrek een belangrijk onderwerp. Aan dit onderwerp is de nodige aandacht besteed in de media ( Eén Vandaag, Nieuwsuur, de Telegraaf ). Terecht is de Tweede Kamer niet akkoord gegaan met het voorstel van de toenmalige Minister van OCW en heeft de Kamer deze Minister gedwongen het voorstel minimaal aan te houden. Met name de huidige regeringsfracties van de VVD, D’66, CDA en CU waren uiterst kritisch over de voorstellen, waardoor de eigenaren van ruim 40.000 rijksmonumenten zwaar getroffen dreigden te worden. Die kritische houding wordt het best geïllustreerd met de enthousiaste bedankbrief van een lid van de fractie van D’66, gericht aan hen die protest aantekenden. Graag verwijs ik daarvoor naar bijlage 1. Soortgelijke reacties ontvingen we overigens ook van andere fracties.

De Tweede Kamer heeft daarbij de volgende argumenten gebruikt, o.a. gebaseerd op de meest recente evaluatie van PricewaterhouseCoopers ( 2009 ). Deze argumentatie is nog steeds actueel en relevant :

1. Rijksmonumenten, welke worden bewoond alsmede de daarbij eveneens beschermde tuin – en of parkaanleg zijn een belangrijk onderdeel van ons cultureel erfgoed. Deze rijksmonumenten dragen in belangrijke mate bij aan de kwaliteit van zowel onze historische binnensteden als belangrijke delen van het buitengebied. Dit wordt alom erkend als een belangrijk publiek goed. Eigenaren van rode en groene rijksmonumenten dragen de hoge kosten van instandhouding en onderhoud, welke veel substantiëler en omvangrijker zijn dan voor het niet-beschermde rode en groene erfgoed. Daarom heeft de wetgever het al meer dan 50 jaar belangrijk geacht dat een deel van deze kosten (80 % ) fiscaal aftrekbaar is. Nog steeds is het een feit, dat de fiscale aftrek toen werd ingevoerd, mede als compensatie voor de beperking van het eigendomsrecht, die de aanwijzing als rijksmonument met zich meebrengt. Aan die realiteit is niets veranderd.

2. Uit voornoemde PWC – evaluatie blijkt, dat de regeling niet alleen effectief is, maar tevens doelmatig in de uitvoering ; de uitvoeringskosten voor de Belastingdienst en de administratieve lasten voor de gebruiker zijn beneden-gemiddeld laag. Sterker nog, de onafhankelijke onderzoekers concluderen, dat het niet aannemelijk is, dat andere instrumenten doelmatiger zijn. In tegenstelling tot andere evaluaties is bij deze evaluatie niet geconstateerd, dat de regeling kwetsbaar is voor misbruik. Menige evaluatie van fiscale regelingen is een stuk kritischer, denk aan de evaluatie van de giftenaftrek of de Milieu-investeringsaftrek /Vamil.

3. Bij het Ministerie van OCW bestaat kennelijk de indruk, dat een eigen subsidieregeling beter is dan de huidige fiscale aftrekregeling voor de monumenteneigenaar. Blijkbaar is men daar van mening, dat men beter voor de eigenaren van rijksmonumenten kan bepalen en beslissen dan deze eigenaren zelf. Uit het feit, dat het merendeel ( ruim 90 % ) van de rijksmonumenten in redelijk tot goede staat verkeert, mag geconcludeerd worden, dat de monumenteneigenaar prima zelf kan bepalen welk instandhoudingsmaatregelen voor hun rode en groene rijksmonumenten het meest noodzakelijk zijn. Gegeven het feit, dat de monumenteneigenaar netto altijd minimaal 60 % van de kosten van het onderhoud en de instandhouding betaalt, kunt u er zeker van zijn, dat de burger uiterst effectief en efficiënt opereert. Ook vanuit dit perspectief is een subsidieregeling – die ook nog leidt tot een lastenverzwaring waar het gaat om de uitvoering van de regeling – niet echt heel gelukkig gekozen en niet zinvol.

Tijdens het debat over de cultuurbegroting op 13 november 2017 kwam de vraag aan de orde of de particuliere monumentenaftrek blijft of dat het een subsidieregeling wordt. De Minister van OCW heeft in dat debat aangegeven, dat overwogen wordt om er een subsidieregeling van te maken en dat de animo hiervoor mogelijk zou worden vergroot door een aanpassing van de belastingtarieven. Zeer onlangs heeft de Minister aan belanghebbenden in het veld aangegeven overleg hierover te voeren met de Staatssecretaris van Financiën. Dat – volgens het regeerakkoord – de belastingtarieven de komende jaren zullen worden aangepast, is voor ons geen argument om de fiscale aftrek om te zetten naar een subsidieregeling. De fiscale aftrek heeft namelijk een aantal kenmerken, die met een subsidieregeling niet of nauwelijks te ondervangen zijn.

In 2017 zijn de krachten van de hiervoor genoemde twee verenigingen ( de Vereniging Bewoond Bewaard en de Vereniging Particuliere Historische Buitenplaatsen ) en de Stichting Agrarisch Erfgoed Nederland gebundeld in de Federatie Particuliere Monumenteneigenaren. Oogmerk van de gezamenlijke inzet is om een stem te geven aan alle particuliere monumenteneigenaren van rood en groen erfgoed. De federatie spant zich in om te voorkomen, dat door wijzigende regelgeving tijdens het kabinet Rutte III een additionele financiële belasting ontstaat voor particuliere monumenteneigenaren. Het belangrijkste pijnpunt voor een monumenteneigenaar is, dat bij het indienen van een subsidieaanvraag tevoren geen zekerheid bestaat op verkrijging van een subsidie vanwege bijvoorbeeld een uitgeput budget. Daarentegen weet een monumenteneigenaar, die onderhoud laat uitvoeren en de nota indient bij de belastingdienst, met zekerheid dat hij de fiscale aftrek tegemoet kan zien. Daarnaast kent de fiscale aftrek geen maximumbedrag en is er de mogelijkheid om naast onderhoudskosten ook restauratieve ingrepen ( = instandhouding ) onder de aftrek te brengen. Tenslotte is er de mogelijkheid op basis van de fiscaal aftrekbare kosten een lening af te sluiten bij het Restauratiefonds. 

In het regeerakkoord staat “Particuliere monumentenbezitters blijven financieel gesteund worden”. Voor particuliere monumenteneigenaren is en blijft van belang, dat de regeling is gebaseerd op snelheid, eenvoud en bovenal op de juist beschreven zekerheid. Deze uitgangspunten gelden ook voor de huidige regeling van de fiscale aftrekbaarheid, maar in het geheel niet voor een subsidieregeling, zoals OCW deze voor ogen heeft. Het is onze krachtige opvatting, dat OCW zich met een subsidieregeling begeeft op een ondoelmatig en dus heilloos pad. Wij zijn van mening, dat de stimulans om een monument in goede staat te houden op deze wijze wordt weggenomen, maar ook dat de rijksoverheid na meer dan 50 jaar een betrouwbare partner te zijn geweest, zich aan die betrouwbaarheid gaat onttrekken.

Indien u anders denkt over de inhoud van deze brief, gaan wij graag het gesprek met u aan. Ditzelfde geldt voor Staatssecretaris van Financiën, die ik tevens een brief stuurde.

Een kopie van deze brief sturen we te zelfder tijd naar de Vaste commissies voor OCW en FIN, in het bijzonder naar woordvoerders cultuur & fiscale zaken in de Tweede Kamer ; tevens sturen we een kopie naar het Restauratiefonds, het Tuin-historisch Genootschap Cascade, de Bond van Belastingbetalers, de Vereniging Eigen Huis, de Federatie Particulier Grondbezit, de Federatie van Grote Monumentengemeenten, de Vereniging Nederlandse Gemeenten en het Interprovinciaal Overleg.

Met de meeste hoogachting en vriendelijk groetend,

Federatie van Particuliere Monumenteneigenaren ( FPMe ) : 

• Vereniging Bewoond Bewaard ;
• Vereniging Particuliere Historische Buitenplaatsen ;
• Stichting Agrarisch Erfgoed Nederland ;

Voorzitter,

Drs. Eduard Haaksman MA

M : 06 – 51062614

E : haaksman@home.nl

Bijlage : brief van Steven van Weijenberg – fractie D’66 – najaar 2016.

Kijk bij erfgoed niet alleen naar het monument zelf, maar vooral naar de betekenis en de toegevoegde waarde ervan voor de omgeving. Verschuif de focus, kortom, van ‘gebouw naar gebruiker en gebied’. Dit bepleiten de Raad voor Cultuur en de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in hun gezamenlijke advies ‘Een brede kijk op erfgoed; over de wisselwerking tussen erfgoed en transities in de fysieke leefomgeving’.

Nederland gaat op de schop om allerlei transities en ontwikkelingen ruimtelijk te kunnen opvangen. De gevolgen van onder meer de energietransitie, klimaatadaptatie, verstedelijking, schaalvergroting in de landbouw, technologische innovaties en veranderingen in de bevolkingssamenstelling zijn groot, onzeker en voor elke regio anders. Op verzoek van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hebben de raden gekeken wat deze ontwikkelingen voor het onroerend erfgoedbeleid betekenen. Dat beleid hoeft niet drastisch te worden gewijzigd, is de conclusie, er is vooral behoefte aan een cultuurverandering in de erfgoedsector.

De sector richt zich nu namelijk nog te veel op het behoud van gebouwen en te weinig op de betekenis ervan voor de omgeving. Op gebiedsniveau zal de impact van alle ontwikkelingen namelijk groot zijn. Dit is zorgelijk omdat de kwaliteit van veel stedelijke en landelijke gebieden nu al onder druk staat. De transities zijn een aanleiding om hieraan meer aandacht te geven.  De raden zien omgevingsvisies uit de Omgevingswet als een instrument waarin het Rijk, provincies en gemeenten de ontwikkelingen een plek kunnen geven, met aandacht voor de kwaliteit van de gebieden. Verhalen over erfgoed kunnen hierbij een inspiratiebron zijn, draagvlak creëren voor verandering en een verbindende rol spelen bij een gedeelde visie op de toekomst.

 Aandacht voor gebruiker

Een gebouw zonder gebruiker is lastig te behouden, en leegstand leidt al gauw tot kwaliteitsverlies. Gelukkig is er de laatste jaren, onder invloed van de vastgoedcrisis, steeds meer aandacht gekomen voor tijdelijk gebruik, herbestemming en herontwikkeling. Nu de woningmarkt weer aantrekt, is het belangrijk hiermee door te gaan en niet meteen terug te keren naar de oude gewoonte van ‘bouwen in het weiland’. In dat licht pleiten de raden in hun advies voor meer aandacht voor de gebruiker. De erfgoedsector moet zijn focus verleggen van ‘selecteren en aanwijzen’ naar ‘makelen en schakelen’. Stimuleer tijdelijk en nieuw gebruik door mee te denken met de wensen van de gebruiker. Richt ook het instrumentarium hierop in.

Tot slot constateren de raden dat er actiever gezocht moet worden naar draagvlak en inbreng van jongeren en Nederlanders met een migratieachtergrond. Gebruik ook de verhalen over erfgoed die zij vertellen in de gesprekken over de toekomst van een gebied.

 Noot voor de redactie

Het advies is beschikbaar via www.rli.nl of www.cultuur.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Tim Zwanikken, projectleider, tim.zwanikken@rli.nl tel. 06 52874404.
Voor het aanvragen van interviews kunt u contact opnemen met Miep Eisner, communicatieadviseur Rli (06 15369339) of René van Geffen, communicatieadviseur Raad voor Cultuur (06 42025252).

Onder dit motto openen in 2018 allerlei erfgoedorganisaties hun deuren met activiteiten, die de verbinding met Europa zichtbaar maken. 2018 is het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed. Het doen van dit themajaar is om zoveel mogelijk mensen, van alle leeftijden en achtergronden, met cultureel erfgoed in contact te brengen. Op de website www.europeeserfgoedjaar.nl is een overzicht van de activiteiten in  de agenda. Maandelijks wordt een erfgoedthema in de schijnwerper gezet, waarin de relatie tussen Nederland en Europa tot uitdrukking komt.

Sinds 1985 draagt elk jaar een stad de titel : Culturele Hoofdstad van Europa ( en sinds 2004 zijn het elk jaar twee steden ). In Nederland viel deze eer voor het eerst te beurt an Amsterdam 1987 en in 2001 vervolgens aan Rotterdam. In 2018 zijn het Leeuwarden en Valetta op het eiland Malta. Leeuwarden CH’2018 staat voor kunst, erfgoed en cultuur. Honderden projecten en evenementen staan op stapel. De hele wereld is uitgenodigd onder het motto “Iepen Mienskip”. Voor een overzicht van het programma wordt verwezen naar : www.friesland.nl/nl/culturele-hoofdstad/programma. 

Op zaterdag 14 oktober 2017 zal de najaarsexcursie in Zuid-Limburg plaatsvinden.

Volgens het voorlopige programma wordt er gestart om 11.00u bij de Ophovener Molen in Sittard. (Molenweg 56, 6133 XN Sittard – http://www.deviefheringe.nl/desktop/#introductie) Vanaf 10.30u bent u welkom.
Een goed met eigen vervoer te bereiken locatie en voor de OV-reizigers zal er een pendeldienst zijn vanaf het station Sittard. Als u van deze service gebruik wilt maken, dit graag doorgeven bij uw aanmelding.
Onder het genot van Limburgse vlaai wordt u geïnformeerd over het thema van de excursie door middel van een voordracht van ons lid Sjaak Dehing “Geleenbeek – zoektocht naar verbindende waarden”.
Aansluitend bezoek aan de molen.
Vervolgens verplaatsen we met eigen vervoer naar De Watertoren in Landgraaf. (Watertorenpad 1, 6374 LG Landgraaf – http://www.watertorenrimburg.nl/)  Deze in 1925 door de voormalige steenkolenmijn “Laura en Vereeniging” gebouwde watertoren heeft een hoogte van 35,70 meter en is rijksmonument. Op initiatief van de Landgraafse ondernemer Wim Vossenberg is de watertoren gerenoveerd tot een uitkijktoren met horecagelegenheid.

Na de lunch bezoeken we de watertoren en genieten van het fenomenale uitzicht. Daarna verplaatsen we naar Hoeve Frösch waar we worden rondgeleid door de eigenaar.
We sluiten af met een stukje historie in het Nederlands Mijnmuseum in Heerlen. (Mijnmuseumpad 2, Heerlen – https://nederlandsmijnmuseum.com/) Naast de borrel kan het museum worden bezocht.
Het museum ligt op loopafstand van station Heerlen.

Graag opgeven als er dieetwensen zijn.
U kunt zich aanmelden bij de secretaris.
Wijnie Nieboer-van den Berg, Bronkhorsterweg 15, 6971 JA Brummen
Aanmelden bij voorkeur per mail: mail2@bewoondbewaard.nl
De eigen bijdrage voor de excursie, de lunch en de borrel bedraagt € 15,- per persoon te voldoen op rekening NL73 INGB 004 2581 70 ten name van Vereniging Bewoond Bewaard te Bosch en Duin. Bij verhindering gaarne bericht M: 06 53887946 of mail2@bewoondbewaard.nl

Er is een video gemaakt van de laatste editie van de Erfgoedfair in Grave op 20 mei. Een leuke compilatie van deze dag. Bekijk de video hier: https://youtu.be/YeBrRpb3fOM

Het Cultuurfonds voor Monumenten in Friesland is uitgebreid. Eigenaren van een gemeentelijk monument of karakteristiek pand in Friesland kunnen vanaf nu een laagrentende lening voor het restaureren én het verduurzamen en/of herbestemmen van hun monument. In de provincie Drenthe kunnen eigenaren van een rijksmonument, een provinciaal monument, een gemeentelijk monument of beeldbepalend pand gebruik van de een nieuwe regeling. Afhankelijk van het type monument kan de eigenaar een subsidie of een laagrentende lening via het Restauratiefonds aanvragen. Zie hiervoor:  www.restauratiefonds.nl

In het bijgaande persbericht van de rijksoverheid inzake de voorjaarsnota 2017, die 1juni 2017 naar de 2e kamer is gestuurd, staat in de op één na laatste regel :
“Ook de korting op de scholing- en monumentenaftrek is van de baan. Deze maatregelen zijn reeds gedekt in de begroting.”
Hiermee is de bezuiniging op de instandhouding van monumenten definitief van tafel.
Het nieuwe kabinet zal uiteindelijk een besluit moeten nemen over die fiscale aftrek. 

Het begrotingsoverschot neemt van 0,2 procent in 2017 verder toe naar 1,3 procent in 2021

Nieuwsbericht | 01-06-2017

Het begrotingsoverschot loopt naar verwachting op van 0,2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in 2017 naar 1,3 procent van het bbp in 2021. Dat is een verbetering van het EMU-saldo, de inkomsten min de uitgaven van de collectieve sector, van 0,7 procentpunt ten opzichte van de Miljoenennota van vorig jaar en komt vooral door de toename van de verwachte inkomsten in 2017. De EMU-schuld komt dit jaar naar verwachting uit op 59,4 procent bbp, een verbetering van 2,7 procentpunt (13 miljard euro) ten opzichte van de raming uit de Miljoenennota 2017. In 2010 kwam de staatsschuld voor het laatst onder de zestig procent uit. Dit schrijft minister Dijsselbloem van Financiën in de Voorjaarsnota 2017 die vandaag aan de Tweede Kamer is gestuurd. In verband met de kabinetsformatie is dit jaar een overzicht van de verwachte inkomsten en uitgaven in de komende jaren toegevoegd.

Extra uitgaven

Er is in 2017 ruimte gevonden voor noodzakelijke extra uitgaven aan de verpleeghuiszorg. Het kabinet stelt, naast de eenmalige extra honderd miljoen euro in 2017, nog eens honderd miljoen euro beschikbaar voor betere kwaliteit in de verpleeghuizen. Dit is een structurele investering vanaf 2017 in de verpleeghuiszorg. Daarnaast wordt er in de periode 2017 – 2021 in totaal 145 miljoen euro beschikbaar gesteld om in deze sector extra mensen op te leiden en om- of bij te scholen.

Vanwege de hoger dan verwachte pensioenpremie bij het ABP heeft het kabinet 342 miljoen extra vrijgemaakt, zodat er toch ruimte voor loonsverhoging voor ambtenaren is.

Het kabinet heeft 50 miljoen euro extra vrijgemaakt voor veiligheid, stabiliteit, migratiesamenwerking en opvang in de regio. Verder stijgt het budget voor ontwikkelingssamenwerking in 2017 met 62 miljoen euro, vanwege de koppeling aan het hogere geraamde bruto nationaal inkomen (bni). Daarnaast werkt de lagere asielinstroom in 2016 door in lagere uitgaven van 170 miljoen euro aan asielopvang in 2017. Dit geld wordt teruggeboekt naar de begroting van ontwikkelingssamenwerking.

Verder stelt het kabinet structureel 20 miljoen euro extra beschikbaar voor de uitbreiding van de capaciteit van de Koninklijke Marechaussee. Hierdoor kunnen in de komende jaren ongeveer 200 extra marechaussees worden ingezet voor grensbewaking op lucht- en zeehavens.

Meevallers

Het kabinet verwacht in 2017 bijna 8 miljard euro meer aan belasting- en premieontvangsten te ontvangen dan vorig jaar in de Miljoenennota is geraamd. Vooral de btw (2,4 miljard), de vennootschapsbelasting (2,3 miljard) en de loon- en inkomensheffing (1,2 miljard) vallen hoger uit dan verwacht. Dit komt mede doordat de verwachte economische groei in 2017doorzet.

De uitgaven aan de werkloosheid dalen met 234 miljoen euro in 2017. De werkloze beroepsbevolking komt naar verwachting dit jaar uit op 4,9 procent, waar ten tijde van de Miljoenennota 2017 nog werd uitgegaan van 6,2 procent. Verder vallen de uitgaven aan hulpmiddelen in zorg in 2017 164 miljoen euro lager uit dan verwacht.

Tegenvallers

Vanaf 2017 is er een tegenvaller van gemiddeld 200 miljoen euro per jaar op de OCW-begroting, voornamelijk als gevolg van hogere leerling- en studentenaantallen dan eerder geraamd. Het kabinet heeft besloten de tegenvaller in 2017 op te lossen door de inzet van meevallers. Daardoor hoeft er dit jaar niet bezuinigd te worden op de bekostiging van onderwijsinstellingen. Ook in de langdurige zorg stijgen de uitgaven met 176 miljoen euro in 2017, doordat bepaalde groepen aanspraak hebben op meer zorg, zoals dagbesteding en huishoudelijke hulp. De keuze hoe om te gaan met structurele dekking van deze tegenvallers wordt overgelaten aan een nieuw kabinet.

Verder ziet het kabinet af van de invoering van de kostendelersnorm AOW. Deze regeling hield in dat de AOW lager wordt als meer mensen van 21 jaar of ouder op hetzelfde adres wonen. Ook de korting op de scholings- en monumentenaftrek is van de baan. Deze maatregelen zijn reeds gedekt in de begroting.

Dat valt erg mee want wat blijkt: verduurzamen van monumenten loont! Mits er van te voren goed over nagedacht is en er een gedegen plan ligt. Dit is de eerste conclusie van het onderzoek dat het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap samen met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed doet naar de effectiviteit en gevolgen van verduurzamingsmaatregelen in rijksmonumenten. Door verduurzaming gaat de energierekening omlaag en het comfort omhoog. De bruikbaarheid van een monument neemt toe en de financiële exploitatie wordt gunstiger.

Hiervoor zijn 18 verschillende gebouwen, zoals kerken, molens en boerderijen geselecteerd om een verscheidenheid aan maatregelen te onderzoeken. Een duurzaamheidsmaatregel is bijvoorbeeld isolatie van wanden, vloeren en dak, maar denk ook aan koude en warmte-uitwisseling tussen rijksmonumenten en het aanbrengen van LED-verlichting. De eerste 13 pilots zijn nu klaar, de andere 5 volgen nog dit jaar en in 2018.

Om de duurzaamheidsmaatregelen mogelijk te maken ontvingen de betrokken projecten in totaal 10 miljoen euro subsidie vanuit het Ministerie van OCW.

De molenaars en bewoners van Molen de Hersteller uit het Friese Sintjohannesga hoeven nu ’s winters hun jas niet meer aan. Door de isolatie van wanden, vloeren en plafond is het nu comfortabel in de molen en kan de jas uit en zitten ze in hun bloes.

In 2050 wil Nederland energieneutraal zijn. We zien zonnepanelen verschijnen, gaan over op groene stroom en maken gebruik van windenergie. Niet alleen nieuwbouwwoningen worden duurzamer. Ook vele van de ruim 60 duizend rijksmonumenten maken een slag naar duurzaamheid. Bij renovatie en restauratie van monumenten worden thema’s als energiebesparing, energieopwekking en duurzaam materiaalgebruik steeds vaker meegenomen in de plannen.

Het onderzoek loopt tot en met 2018. Tot nu toe zien we dat ieder monument zijn eigen, creatieve maatwerkaanpak voor duurzame oplossingen nodig heeft. Verduurzamen van monumenten loont, mits per monument vooraf goed zorgvuldig onderzoek wordt gedaan naar wat wel of niet kan. Er is vaak meer mogelijk dan wordt gedacht!

 Voor meer informatie  over duurzaamheid en erfgoed zie: https://cultureelerfgoed.nl/dossiers/duurzame-energie-en-erfgoed/programma-duurzaam-erfgoed

Bezitters van een woning dat de status rijksmonument heeft, kunnen een tegemoetkoming krijgen voor energiebesparende maatregelen. Minister Bussemaker heeft hiervoor 10 miljoen euro vrijgemaakt. Het geld is bedoeld om energiebesparende maatregelen te treffen tijdens de restauratie van een rijksmonumentale woning. Nu is er alleen budget voor de restauratie van deze monumenten.

Het beste moment
Het is vaak ingewikkeld om historische woningen energiezuiniger te maken. Voor de hand ligende ingrepen zoals dubbel glas of isolatie zijn daar geen optie. Monumenten hebben vaak een eigen, creative aanpak nodig. Uit ervaring blijkt dat een restauratie het beste moment is om energiebesparende maatregelen in monumenten aan te brengen. Dan ligt het dak eraf, wordt de fundering blootgelegd of zijn de muren gestript. ‘Met deze investering maken we het voor bezitters van monumentale woningen ook aantrekkelijk om energie te besparen en zodoende het klimaat te ontzien. Restauratie van een monument draagt dan niet alleen bij aan behoud van het erfgoed maar ook aan het behoud van de leefbaarheid van ons land’; aldus minister Bussemaker.

Lening
De regeling wordt ondergebracht bij het Nationaal Restauratiefonds. Jaarlijk is circa €30 miljoen beschikbaar voor bezitters van monumentale woningen. Daar komt nu eenmalig €10 miljoen  bij voor energiebesparing. Monumentenbezitters kunnen uit het fonds een lening met een lage rente krijgen, waarvan de opbrengsten weer terugvloeien in het fonds. Vanaf 1 juni kunnen eigenaren van woonhuizen één gecombineerde lening aanvragen voor de restauratie en de energiebesparende maatregelen.